ESP Nasıl Çalışır, Ne İşe yarar?

Elektronik Stabilizasyon Programı “ESP”

ESP’nin kritik sürüş durumlarına tepki verebilmesi için sürekli olarak gerekli verilerle bilgilendirilmesi gerekir. Örneğin; sürücünün direksiyonu ne tarafa kırdığı ve aracın ne yönde hareket ettiği gibi... Sistem, birinci sorunun cevabını sistem direksiyon açısı ve tekerlek devir sayısı sensörlerinden alır. Kontrol ünitesi bu iki bilgiyi kullanarak optimum hareket yönünü ve optimum sürüş tutumunu hesaplar. Aracın savrulma oranı ve yanal akselerasyonu da bu önemli bilgiler arasında yer alır. Kontrol ünitesi bu bilgiler yardımıyla aracın gerçek durumunu hesaplayabilir.

ESP, aracın viraj geçişlerindeki hızının viraja uygun olmaması, yol yüzeyindeki beklenmedik değişikliklerle karşılaşması (ıslaklık, buzlanma, kirlenme) veya ani direksiyon manevrası gibi durumlara tepki vermesi gibi olası dengesizlikleri önler. Dengesizliğin, aracın viraj dışına savrulması (understeer: aracın, tekerlekler doğru yöne çevrilmiş olmasına rağmen viraj kenarına doğru itilmesi) veya aşırı yönlendirme (oversteer: aracın arka tarafının savrulması) ile ortaya çıkması bir fark yaratmaz.

Elektronik stabilize programının elektronik kontrol ünitesi dengesizliğin türünü sensör sistemi tarafından sağlanan bilgiler üzerinden algılar ve düzeltmeyi fren sistemine ve motor yönetimine gerçekleştirdiği müdahaleler üzerinden kumanda eder. ESP, yetersiz direksiyon hareketi uygulandığında (understeer) virajın iç bölgesinde bulunan arka tekerleği frenler. ESP aynı zamanda araç tekrar dengelenene kadar motor gücünü azaltır. ESP, aşırı yönlendirmeyi ise (oversteer) virajın dış bölgesindeki ön freni hedefli bir şekilde tetikleyerek ve aynı zamanda motor ve şanzıman yönetimine müdahale ederek önler.
Deneyimlerin artması ve belirgin oranda daha hassas sensör sistemleri kullanılması, bu karmaşık ayar sisteminin sürekli şekilde geliştirilmesine olanak sağlıyor.

Sistem, aşağıda belirtilen güvenlik ve konfor fonksiyonlarını içerir:
ABS “Anti Blokaj Fren Sistemi”
EBD “Elektronik Fren Gücü Dağıtımı”
HVV “Arka Aks Tam Frenleme”
ASR “Anti Patinaj Sistemi”
EDL “Elektronik Diferansiyel Kilidi”
MSR “Elektronik Motor Çekiş Kontrolü”
HBA “Hidrolik Fren Asistanı”
Overboost “Hidrolik Ek Güçlendirme”
HBV “Hidrolik Fren Kuvveti Güçlendirmesi”
Römork Stabilizasyonu
VW Sözlük | Elektronik Stabilizasyon Programı “ESP”

Anti Patinaj Sistemi (ASR) Nedir?

İsminden de kolaylıkla anlaşılabileceği gibi, araba tekerlerinin patinaj yapmasının önlenmesi amacıyla kurulan bir sistemdir. Özellikle ani ve hızlı kalkışlarda arabaların patinaj yapması büyük olasılıktır. Patinaj, tekerlerin, ileriye gitmeden kendi çapı etrafında dönmesi, uğraşlara rağmen arabanın ilerleyememesi ya da çok az ilerlemesidir. Motor güçlendikçe, arabanın patinaj yapma olasılığı da artar; işte bu nedenle mühendisler ASR sistemini bulmuşlar ve araçlara entegre etmişlerdir.. Dilimize Almanca’dan geçmiştir: “Anti Schlupf Regelung”. Yani; Anti Patinaj Düzenlemesi.

Anti Patinaj Sistemi Hangi Parçalar ile Beraber Çalışır?

Anti patinaj sisteminin genel olarak çalışma prensibinden bahsettikten sonra, bu sistemde yer alan parçalara da değinelim. ASR’de en çok şu 3 parçaya iş yükü binmektedir:

Tekerlerde Bulunan Hız Algılıyıcıları

Bunlar hareket esnasında her bir tekerdeki hızları ayrı ayrı algılayarak hangi tekerin patinaja düştüğünü otomatikmen belirler. O teker fark edildikten sonra da devreye ABS girer. Artık iş yapma sırası, bu ABS sistemine gelmiştir.

ABS

ABS sisteminin içinde, her tekere ayrı ayrı giden ve her bir tekerin fren basıncını ayrı ayrı kontrol eden mekanizmalar vardır. Bu mekanizmalara da genellikle “valf” adı verilmektedir. Patinaja düştüğü algılanan tekere fren uygulama görevi vardır ABS’de ve bu fren uygulanır uygulanmaz, aşırı hızlanmadan kaynaklanan patinaj; motorun yavaşlaması sonucu hızı düşen tekerler sayesinde bir tehlike olmaktan çıkar ve araç güvenli bir şekilde yoluna devam eder. Patinajdan artık kurtulmuştur araç.

Elektronik Kontrol Ünitesi

Anti patinaj sisteminin bir nevi beynidir diyebiliriz elektronik kontrol ünitesine. Çünkü bu sistem, tekerlerden gelen iletilerin toplandığı mekanizmadır. Patinaj durumunda tekerlerden gelen sinyale, gerekli olan karşı tepkime bu üniteden verilir. Bu tepkime, birbiriyle koordineli bir biçimde çalışan ayrı ayrı parçalara, hangi görevi hangi zamanda yapacaklarının komutunun verilmesidir.

Bu parçalar temelde 4 tanedir:

1. Yakıt Kısma Valfi: Patinaj aşırı hızda kalkıştan dolayı meydana geldiği için, yakıt kısma valfi sisteminin görevi, kendisine sinyal gelir gelmez harekete geçmek ve motora gönderilen yakıtı gerekli ölçüde kısmaya çalışmaktır. Bu işlem sonucunda arabanın hızı düşecek ve tekerler patinaj yapmaktan kurtulacaktır.
2. Ateşleme Tertibatı: Motorun ateşlenmesini azaltır ve aracın hızını düşürür.
3. Yakıt Enjektörü: Görevi, yakıt kısma valfinin görevine çok benzemektedir. Patinaj durumunda, çalışmasını yavaşlatarak, motora yakıtın daha az gitmesini ve dolayısıyla aracın hızının azalmasını sağlar.
4. Gaz Pedal Sensörü: Gaz pedalının yaptığı baskıyı azaltarak, motorun hızının düşmesini sağlar.
   Fakat unutulmamalıdır ki, Anti Patinaj Sisteminin çalışabilmesi için araçta ABS ve enjektör sistemi bulunmak zorundadır. Aksi takdirde pek işe yaramaz.

Ve ayrıca, Anti Patinaj Sistemi (ASR) gerçekten iyi çalışıyorsa, siz gaza sonuna kadar bassanız bile tekerler boşa dönmez. Önlem alınmıştır. Sadece kalkışlarda değil, özellikle çakıllı yollarda da çok iyidir bu sistem. Çünkü yol yapımı sırasında birikmiş çakıl taşlarının üzerinden hızlıca geçerken arabayı kaydırmaz. Patinaj yapmaktan alıkoyar. Anti patinaj hakkında merak ettiğiniz her şeyi bu yazıdan öğrenebilirsiniz.